Mendeley  

Zotero  

panjehbashi E, najibi N. Recognition and Analysis of Visual Features of the Horse Motif and Visual Factors Affecting Polo Game Illustration with Emphasis on Three Miniatures of Tahmasebi Shahnameh. JIC 2022; 6 (2) :1-11
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-189-fa.html

چوگان یکی از ورزش‌های باستانی ایرانی محسوب می‌شود که از نام چوبی که در آن استفاده می‌شود، برگرفته شده ‌است. این بازی که در آغاز جنبۀ نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب‌های جنگی خود را به‌نمایش می‌گذاشتند، به‌تدریج فراگیر شد. در این میان، اسب یکی از محوری‌ترین اجزا در این بازی محسوب می‌شود که در تاریخ هنر ایران، هنرمندان بسیاری سعی در نشان‌دادن نقش مهم آن در به تصویرکشیدن صحنه‌های این بازی داشته‌اند. به این ترتیب که اسب یکی از مهم‌ترین نقش‌مایه‌های صحنه‌های پهلوانی در بازی چوگان است که بسیار مورد توجه نگارگران خصوصاً در ترسیم نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی بوده است و در صحنه‌آرایی بازی چوگان در این نگاره‌ها با محوریت شیوۀ خاص ترسیم نقش‌مایۀ اسب توجه شده است.
مقالۀ حاضر کوششی برای شناخت و تحلیل ساختار بصری شیوۀ ترسیم نقش‌مایۀ اسب و عوامل مؤثر در تصویرگری بازی چوگان با تأکید بر سه نگاره از شاهنامۀ طهماسبی است. از این‌رو، در این نوشتار با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری مطالب به روش کتابخانه‌ای و اسنادی به این پرسش پاسخ می‌دهد که در به‌‌تصویرکشیدن بازی چوگان، از چه ویژگی‌های خلاقانۀ بصری برای نشان‌دادن عمق داستان استفاده شده است؟ بر اساس یافته‌های پژوهش، در ترسیم این نگاره‌ها به حفظ تعادل، آرایش و ترکیب‌بندی اسب توجه شده است. بنابراین، در نگاره‌های بازی چوگان، نمودی واضح مبنی‌بر خروجی بصری هنرمند با هماهنگی سازمان‌‌یافته نسبت‌به روایت شاهنامه اعمال گردیده است. از این‌‌رو، نقش‌مایۀ اسب که در عناصر بصری نگاره‌های بازی چوگان نقش کلیدی بازی می‌کند، در عین وفاداری به متن دارای نقش تکمیل‌کننده‌ای در فضاسازی نگاره‌ها دارد. همچنین، چینش و ترکیب‌بندی عناصر بصری نگاره‌ها بر اساس محوریت این نقش‌مایه به تصویر کشیده شده است.