سال 4، شماره 2 - ( دوفصلنامه 1399 )                   جلد 4 شماره 2 صفحات 132-119 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


1- دانشگاه آزاد
چکیده:   (2402 مشاهده)
نگاره­هایی با موضوع ادبیات فارسی و به‌ویژه داستان‌های شاهنامه فردوسی از مهم­ترین آثار تصویری با مضمون حماسی در تاریخ نگارگری ایران می­باشند. نگارگری ایرانی همانند شعر و ادبیات فارسی سنت­ها و قوانین خاص خود را داراست، به‌طوری‌که نگارگر در تصویرسازی آثار ادبی بیش از آنکه به متن وفادار باشد، قوانین، ویژگی­ها و سنت­های خاص نگارگری دوره خود را در نظر می­گیرد. پژوهش حاضر با عنوان" مطالعه تطبیقی ساختار بصری نگاره " آوردن سر ایرج نزد فریدون" در مکاتب دوره صفوی" نگاهی دارد به بررسی مضامین تصویری و عناصر بصری و ترکیب‌بندی نگاره­هایی با موضوع مشترک" آوردن سر ایرج نزد فریدون" که در دوره صفوی در کارگاه­های تبریز، شیراز، قزوین و اصفهان تصویر شده­اند. بر این اساس پس از جستجوی 34 نگاره­ با موضوع یادشده، با در نظر گرفتن تاریخ و مشخصات نگاره­ها تعداد11 عدد از آن‌ها مربوط به دوران صفوی تشخیص داده‌شده. نظر به موجود نبودن همه نگاره­ها، جامعه آماری به 7 نگاره از مکاتب مختلف دوره صفوی محدود شد. نگاره­ها به ترتیب دوره زمانی و به لحاظ عناصر تصویری(مضمون و موضوع) در سه وجه واقعی، بیانی و نمادین توصیف و از منظر تمهیدات تجسمی شامل عناصر بصری(خط، رنگ، بافت) و ترکیب‌بندی(مارپیچ طلایی، مربع شاخص، مستطیل طلایی و خطوط رهنمون گر) مورد تحلیل قرار گرفت. این پژوهش بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای و مشاهده آثار به شناسایی وجوه تفاوت و شباهت بین نگاره­ها پرداخته است. در نگاره­های ذکرشده به دلیل داشتن موضوع مشترک، مضامین تصویری واحدی بکار گرفته‌شده است؛ اما به لحاظ تمهیدات تجسمی از ویژگی­های ساختاری کارگاه هنری زمان خود پیروی نموده­اند. یافته­ها نشان می­دهد گرچه نگاره­های مکاتب گوناگون دوره صفوی ویژگی­های متفاوتی دارند، اما در ساختار بصری متأثر از یکدیگر بوده و هر کارگاه متناسب با میزان دسترسی به نسخه­های قبل، از آن‌ها تأثیر پذیرفته است. این تأثیر منجر به کم شدن ارتباط نگاره با متن اصلی شاهنامه شده است.
متن کامل [PDF 2491 kb]   (675 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مبانی نظری هنر اسلامی
دریافت: 1398/9/10 | پذیرش: 1399/11/20 | انتشار: 1399/11/20

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.