گل و مرغ از پیشینه‌ای کهن برخوردار بوده و در باورهای ایرانیان به درخت زندگی یا درخت همه تخمه می‌رسد که سیمرغی بر آن نگاهبان است. در دوره تیموری به نقوش گرفت و گیر من‌جمله هم‌نشینی گل‌های ختایی با مرغانی که وجهی طبیعت‌گرانه داشتند، توجه شد. در این زمینه پیش از صفوی، نقاشی دیواری‌های قابل توجهی در دست نیست. در دوره صفوی کاخ های شاهی علاوه بر نقاشی‌هایی از نبرد شاهان تا بزم و رزم عشاق، با نقاشی های گل و مرغ تزیین شد، این کاخ ها بعدها مورد توجه شاهان قاجار گرفت و تزیینات دیگری به آن اضافه شد. هدف پژوهش، گونه‌شناسی ترکیب بصری و مضامین نمادین نقاشی گل و مرغ به صورت موردی در دیوارنگاری کاخ های صفوی  چهلستون قزوین و اصفهان، هشت بهشت و برج رکیب خانه در اصفهان و الحاقات قاجاری در آنهاست. پرسش مقاله اینست: ترکیب بصری نقاشی گل و مرغ در کاخ‌های صفوی مذکور با الحاقات قاجاری آن چیست؟  و  این نقاشی‌ها حاوی چه مضامین نمادینی است؟ رویکرد تحقیق کیفی، از نظر هدف، کاربردی و ماهیتی «توصیفی تحلیلی» دارد. جمع‌آوری داده‌ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه‌ای، اسنادی و بویژه میدانی استوار است. یافته‌ها نشان دارد نقاشی‌های گل و مرغ کاخ‌های مذکور از منظر تجسمی، دانسته و با اندیشه بر جداره‎ها نقش بسته‌اند و ترکیب بصری آنها در پنج گونه مطالعه شده است: گلشن یا یله، گل و گلدان، گلبوته، ختایی و مرغان، افشان و گل و فرشته.

واژه‌های کلیدی: نقاشی دیواری، گل و مرغ، چهلستون، هشت بهشت، رکیب خانه.

متن کامل [PDF 1342 kb]   (1223 دریافت)