1- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2- دانشگاه تبریز
چکیده: (806 مشاهده)
نقاشی ایرانی از جمله هنرهای تجسمی میباشد که در آن زبان نوشتار و تصویر با یکدیگر ادغام گشته است تا ایدئولوژی و خواستههای شاهان صفوی را به عنوان رسانهای تبلیغی، نمادین و رمزگذاری شده معرفی و انتقال دهد. عملکردهای سنتی باغ ایرانی و بازنمایی ایدئولوژی صفویان به صورت هدفمند در نقاشیها بازنمایی شده است. این هنر به بسترهای اجتماعی، سیاسی، حضور فاعلان انسانی و نقش هنرمندان در تولید متن میپردازد تا سبب تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بیشتری بر مخاطب گردد، از سوی دیگر به طور غیر مستقیم بازگوکننده نقدها و تبعیضهای اجتماعی است. مسئله پژوهش حاضر، شناسایی عناصر قدرت در بیان ایدئولوژی و گفتمان رسانهای در آثار تصویری صفویان با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف است. این پژوهش به دنبال بازنمایی مضامین اصلی و حاشیهای در نگارههای باغی میباشد. تا به پرسشهای مطرح شده پاسخ دهد: مؤلفههای اجتماعی و فرهنگی در نگارههایباغی به چه گفتمانهایی میپردازند؟ و چگونه مفاهیم مرتبط با ایدئولوژی در نگارههایباغی به عنوان رسانهای قدرتمند بازنمایی شدهاند؟ این پژوهش با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به شیوه توصیفی-تحلیلی و محتوای کیفی انجام شده است. نتایج نشان میدهد: ایدئولوژی شاهان صفوی در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به نمادها و نشانههایی از عناصر طبیعی و کهن باستانی پرداخته است. این امر با استفاده از هژمونی فرهنگی، سلطه، قدرت مطلق شاهی صورت یافته و در نهایت با زبان تصویر در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. در رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف نگارههای باغی به عنوان رسانهی جمعی و اثر بخش عمل نمودهاند، این آثار تصویری به گفتمانهای متعدد و مفاهیم دینی، ملی، سیاسی، اسطورهای و خبری دوره صفوی به صورت انتقادی پرداختهاند. گفتمانهای شکلگرفته در تصاویر نگارههای باغی به گفتمان قدرت، گفتمان شبکهای، گفتمان کمالگرایی، گفتمان سنتگرایی، گفتمان رسانهای، گفتمان نظامی- اسطورهای، گفتمان ملی- نمادین میپردازند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1400/12/2 | پذیرش: 1401/4/11 | انتشار: 1401/9/21