Mendeley  

Zotero  

Ghafari S, Hashemi G, Ghorbani S, Davazdahemami M. Investigation of form and motif in Safavid and Ottoman`s shaffrons and their attribution. JIC 2022; 6 (1) :103-112
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-196-fa.html

از روزگاران کهن، اسب‌ها در میدان نبرد پابه‌پای سربازان و فرماندهان حضور داشته و ساخت پوشش‌های محافظ، ازجمله نقاب صورت، در دوره‌های مختلف مرسوم بوده است. علاوه‌بر نبوغ و علاقۀ هنرمندان به نقش‌اندازی، رجزخوانی در میدان جنگ، دلیلی بر افزایش تمایل، جهت هنرنمایی در این نمونه آثار بود. در نقاب‌های فلزی اسب‌های دورۀ صفوی نیز می‌توان نمونه‌های جالبی از نقوش را ملاحظه کرد که گاه با نقاب‌های فلزی اسب‌های عثمانی اشتراکاتی دارد. هدف از این پژوهش، شناسایی وجوه اشتراک و افتراقِ نقاب‌های اسب این دو سلسله، دست‌یابی به دلیلِ این شباهت‌ها و تفاوت‌ها و انتساب‌های صورت‌گرفته به آن‌هاست. پرسش مطرح‌شده این است که وجوه اشتراک و افتراق میان نقاب‌های فلزی اسب صفوی و عثمانی چیست؟ و تا چه حد انتساب‌های صورت‌گرفته به هریک را می‌توان صحیح دانست؟ روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده و مطالب به شیوۀ کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری‌شده است. نتایج، حاکی از آن است که باوجود نبود وحدت ظاهری در آثار عثمانی، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی میان این دو وجود دارد؛ اما نمونه‌هایی از نقاب‌های فلزی اسب عثمانی وجود دارد که بسیار به نمونه‌های صفوی– که وحدت صوریِ خود را حفظ کرده‌اند- شباهت دارد. در بیشتر نمونه‌های صفوی، فُرم‌ها دارای خطوط نرم و یکدست بوده و زمینۀ اثر با نقوش پُرکار پوشانده شده؛ اما در آثار عثمانی برخی نمونه‌ها دارای خطوط نرم و برخی شکسته و خشن است. نقوش، در مواردی پُرکار بوده و در برخی، اندک و گاه بدون هیچ نقشی است. همچنین با توجه به شباهت بسیارِ برخی نمونه‌های عثمانی به آثار صفوی، نمی‌توان این مسئله را تنها برگرفته از تبادلات فرهنگی و تأثیرپذیری از هنر یکدیگر دانست و این فرضیه مطرح می‌شود که نمونه نقاب‌های فلزی اسب عثمانی، احتمالاً متعلق به فرهنگ ایران بوده و یا به دست هنرمندانِ ایرانی مقیم آن سرزمین ساخته‌شده است.