Mendeley  

Zotero  

baniardalan E, afraz S, rabiei H. The Concept of Beauty as Perceived by Rouzbahan Bagli Shirazi. JIC 2022; 6 (2) :59-70
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-223-fa.html

مفهوم زیبایی از دیرباز تا دوران معاصر همواره در کانون توجه عارفان و اندیشمندان حوزۀ عرفان اسلامی جای داشته است. از این‌رو، مسائلی فراوان نیز در خصوص زیبایی و چیستی و چگونگی آن مطرح ‌شده و دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ ابعاد مختلف زیبایی، ازجمله وجوه معرفت‌شناختی و ارزش‌شناختی آن شکل گرفته است. روزبهان بَقلی شیرازی ازجمله عارفانی است که در آثارش، به صورت مستقیم و غیرمستقیم به این موضوع اشاره کرده است. اما تاکنون مفهوم زیبایی در اندیشۀ وی با توجه به ساختار تفکر عرفانی‌اش به طورجدی مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. بر این اساس، هدف از این پژوهش این است که به‌شیوۀ توصیفی تحلیلی با بررسی ابعاد معرفتی مشرب عرفانی روزبهان و تحلیل توصیفاتی از زیبایی‌ که او از کشف و شهودات خود به‌دست آورده، کیفیت و ویژگی‌های مشخصۀ تلقّی عرفانی روزبهان از مقولۀ زیبایی سنجیده شود. از مهم‌ترین نتایج این پژوهش، تبیین روایت گسترده‌تر روزبهان، نسبت‌به دیگر عرفا، از مفهوم و مصادیق زیبایی ‌است. یافته‌های این پژوهش حاکی از توجه ویژه روزبهان به جایگاه مفهوم زیبایی در حیطه‌های گونا‌گونی همچون تفسیر آیات قرآنی، کشف و شهودات و تجارب عرفانی است. افزون بر این، پژوهش حاضر نشان می‌دهد که اگرچه مواجهۀ او با مفهوم زیبایی، گاه با وجود اشتراکاتی با سنت فلسفی پیش از خود و از طریق تفکرات انتزاعی و ذهنی صورت گرفته است، اغلب جنبه‌ای تخیلی و شهودی دارد و از این‌رو، او با واژگان ابداعی خود نیز در مورد زیبایی سخن گفته است. از مهم‌ترین واژگانی که او در این مباحث به کار می‌بَرد، حُسن، جمال، مستحسن و مُستقبَح هستند. در نهایت، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که واژگان ابداعی روزبهان دربارۀ زیبایی، بسته به نوع کشف و شهودات عرفانی و تنوع تجارب عرفانی تنوع یافته است.