Mendeley  

Zotero  

vasigh, nikzad talemi S. Investigating Wall Paintings in the Qajar Period in Imamzades in Beyhpish, Gilan, Using Panovsky's Iconology Method. JIC 2023; 7 (2) :29-39
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-251-fa.html

دیوار‌نگاری از هنرهای تجسمی است که در دوره قاجار جلوه می‌‌یابد. دیوار‌نگاری این دوره را ادامه ‌‌‌‌دهنده سنت تزیین در دوره‌های قبل مانند دوره صفویه و زندیه می‌دانند. بخشی از این دیوار‌نگاری‌‌ها در امام‌زاده‌ها و برخی دیگر در قهوه‌خانه و مکان‌های عمومی دیگر نقش بسته است. وقایع عاشورا یکی از مهمترین عناوینی است که در جهت دیوار‌نگاری مورد توجه بوده و پژوهش حاضر شامل بررسی نمونه‌هایی از نگاره‌های دیواری با مفهوم وقایع عاشورایی در بقعه‌‌های شرق گیلان بر مبنای روش شمایل‌نگاری اروین پانوفسکی است. بخش شرقی گیلان که در گذشته بیه‌پیش نامیده می‌‌شد، خاستگاه نقاشی‌های دیواری بقعه‌ها در ایران است؛ و دلیل آن حضور پر رنگ علویان از قرن دوّم هجری در گیلان بوده است. در این راستا این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به این پرسش اصلی است. مهمترین خصوصیت شمایل‌نگارانه قاجاری واقعه عاشورا در این منطقه گیلان چیست؟ برای دستیابی به پاسخ، دیوارنگاره‌های معروف در برخی از امام‌زاده‌های استان گیلان از جمله شهرستان لاهیجان در منطقه بیه‌پیش، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از این پژوهش نشان می‌‌دهد که نگارگران بر مبنای توصیف‌های ارائه شده از احادیث و روایات و ارادت خاصی که نسبت به خاندان پیامبر داشته‌‌اند، با توجه به اینکه نقاشی با پیامدهای خشونت‌‌آمیز در اماکن مقدس ممنوع بوده است؛ برای برجسته کردن آن مکان متبرکه و اشاعه مذهب شیعه، دست به مدون کردن واقعه عاشورا زده‌‌اند. از این رو در این مقاله پس از معرفی اجمالی رویکرد شمایل‌نگاری نگارگران برمبنای توصیف های ارائه شده در روایات و همچنین ارادت به اهل بیت به مدون کردن خصایص شمایل‌‌نگارانه برای مصور کردن چهره ائمه و رویدادهای واقعه کربلا زده‌‌اند. این اطلاعات گویای بسترهای مذهبی و هنری دوره مورد مطالعه هستند و همچنین وجه تشابه تصاویر مذکور در 4 بقعه مورد توجه قرار گرفته است.