سال 8، شماره 1 - ( دوفصلنامه 1403 )
جلد 8 شماره 1 صفحات 77-61 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Boozari A, Tahery F. Typeface "Amin al-Shar'": Distinguished Typeface Used in Books Printed with Movable Type in Tabriz (1243-1252 AH). JIC 2024; 8 (1) :61-77
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-276-fa.html
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-276-fa.html
بوذری علی، طاهری فائزه. تایپ‌فیس «امین‌الشرع»: شاخص کتاب‌های چاپ سربی تبریز (۱۲۴۳-۱۲۵۲ ق.). هنرهای صناعی اسلامی. 1403; 8 (1) :61-77
علی بوذری1 
، فائزه طاهری*2
، فائزه طاهری*2
1- گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکدۀ هنرهای تجسمی، دانشگاه هنرایران، تهران، ایران
2- گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکدۀ هنرهای تجسمی، دانشگاه هنرایران، تهران، ایران ،faeze.tahery@yahoo.com
2- گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکدۀ هنرهای تجسمی، دانشگاه هنرایران، تهران، ایران ،
چکیده: (536 مشاهده)
چاپ کتاب به زبان فارسی در جهان با طبع کتاب داستانِ مسیح و داستانِ سن پیدرو در لیدن آغاز شد (1639 م.). پس از گذشت ۳۰۰ سال از اختراع چاپ حروفی به دست گوتنبرگ (۱۴۵۵ م.) و ۲۰۰ سال بعد از طبع نخستین کتاب چاپی فارسی، نخستین کتاب چاپ حروفی در ایران در سال ۱۲۳۳ ق. (۱۸۱۸ م.) در تبریز منتشر شد. این پژوهش نشان می‌دهد که ده کتاب در بین سال‌های ۱۲۳۳ ق. (۱۸۱۸ م.) تا ۱۲۵۲ ق. (۱۸۳۷ م.) در تبریز و به شیوۀ چاپ حروفی منتشر شد. مطبعۀ علی بن الحاج محمدحسین المرحوم التبریزی، معروف به امین‌الشرع تبریزی، واپسین مطبعۀ و ناشر بیشترین منشورات (چهار کتاب) را در این دوره در تبریز است. با توجه به این موضوع که این منشورات همگی با یک تایپ‌فیس طبع شده‌اند، این پژوهش با هدف مطالعۀ بصری تایپ‌فیس «امین‌الشرع» در پی پاسخ به این پرسش است که این تایپ‌فیس به لحاظ فرمی دارای چه ویژگی‌های بصری بوده است؟ تحقیق حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر ماهیت داده‌ها کیفی است و برای جمع‌آوری داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای استفاده شده است. یافته‌های تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس مطالعۀ تنوع فرم و کاربرد حروف، مشابهت و افتراق آن‌ها با هم تحولات و گستردگی فرم‌ها در شرایط مختلف و در همنشینی با حروف دیگر در تایپ‌فیس به دست آمده است. نتایج مستخرج از این تحقیق نشانگر استفاده از فرم‌هایی با تنوع زیاد در برخی از خانواده‌های حروف، برای مثال خانواده‌های «ک» و «ه»، برگرفته از شیوه‌های مبتنی بر خوشنویسی خط نسخ است. از سوی دیگر ترفندهایی مانند همنشینی با حروف خاص، برای مثال فرم خاصی از خانوادۀ «ب» در کنار خانوادۀ «س»، نشانه‌هایی از توجه به رسانه و محدودیت‌های ابزار چاپ است. همچنین استفاده از خرده‌فرم‌های مشترک برای ساخت حروف دیگر، برای مثال «ـن» در شکل‌گیری «ـس، س، ـص، ص»، نگاه مبتنی بر طراحی تایپ را منعکس می‌کند که در استفاده از ابزار جدید بروز پیدا کرده و خبر از خلاقیت و نبوغ متخصصان آن دوره دارد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مبانی نظری هنر اسلامی
دریافت: 1402/3/27 | پذیرش: 1403/6/22 | انتشار: 1403/10/15
دریافت: 1402/3/27 | پذیرش: 1403/6/22 | انتشار: 1403/10/15
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
