مدهوشیان نژاد محمد، شکرپور شهریار، افهمی رضا، نیستانی جواد. سیر تحول در طراحی و ساخت صندوق قبرهای چوبی قرن 9 هجری قمری مرعشیان مازندران. هنرهای صناعی اسلامی. 1399; 4 (2) :53-66
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-108-fa.html
1- دانشگاه هنر اسلامی تبریز ، mmadhoshiyan@yahoo.com
2- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
3- دانشگاه تربیت مدرس
چکیده: (3306 مشاهده)
حکومت محلی مرعشیان (مرعشیه) که شیعهمذهب بودند از سال 760 الی 906 هجری قمری در خطه تبرستان (مازندران کنونی) حکمرانی کردند. در این دوره ساخت بقاع آرامگاهی سادات، امامزادگان و بزرگان مرعشی رونق میگیرد که اغلب آنها دارای مصنوعات چوبی نظیر صندوق قبر چوبی بهجای ضریحهای فلزی امروزی بودهاند. در حال حاضر تعداد کثیری از این آثار به دلایل مختلفی از بین رفته و یا مورد سرقت قرارگرفته است، که ضرورت پرداختن به آنها را دوچندان مینمایاند. این صندوقها اغلب دارای تزئینات به همراه کتیبه هستند. به نظر نحوه تزیین و نقوش به کار گرفتهشده بر روی آنها بهتناوب متفاوت از یکدیگر هستند. بر این مبنا پرسش اصلی تحقیق بدین گونه قابلطرح است که، چه سیر تحولی درزمینه تزئینات، ساخت و کتیبهنگاری بر روی صندوق قبور چوبی قرن 9 هجری قمری در مازندران مشاهده میشود؟ در این راستا هدف اصلی، بررسی روند تغییر و تحولات در ساخت صندوق قبور چوبی قرن 9 هجری قمری مازندران با تکیهبر مؤلفههایی نظیر: تکنیکهای تزیین، نوع قاببندی، ترکیببندیها، نقوش و کتیبهها است. بر مبنای دسترسی و تاریخدار بودن صندوق قبر، تعداد 15 نمونه از شهرهای مختلف استان بهعنوان جامعه آماری تحقیق، مدنظر است. نتیجتاً، به نظر میرسد رواج مذهب تشیع توسط مرعشیان و پاسداشت آنها از چهرههای مذهبی و سیاسی در قالب ساخت برج مقبره را میتوان از اصلیترین دلایل تعدد صندوق قبرهای چوبی باشد. مجموعاً در تمامی موارد بررسیشده از قبیل: ابعاد و فرم کلی، قاببندیها، ترکیب و نوع ترسیم نقوش گیاهی و هندسی، ساختار کتیبهها همچنین مواردی تکنیکالی همچون روسازی، بافت زمینه و نقاشی روی چوب، شاهد یک سیر رو به رشد و صعودی هستیم بهنوعی که در نمونههای متأخر آثار در تمامی موارد نجاران به بلوغ و کمال قابلتوجهی در ساخت و تزئین صندوق قبور چوبی دست یافتند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مبانی نظری هنر اسلامی دریافت: 1398/11/8 | پذیرش: 1399/11/20 | انتشار: 1399/11/20