Mendeley  

Zotero  

chitsazian A, zolfaghari N. Studying the principle of rhythm in the aesthetics of Iranian carpets ,based on selected carpet from a museum in kerman.. JIC 2022; 6 (2) :141-151
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-163-fa.html

ارکان حائز اهمیت هنر ایرانی از فرهنگی دینی سرچشمه گرفته و بر اساس مطالعات انجام‌شده توسط بزرگان و صاحب‌نظران این عرصه، می‌توان گفت که این فرهنگ منطبق با اصول زیبایی‌شناسی اسلامی است. مطالعاتی که کماکان ادامه دارد و بسیاری از نظریه‌پردازان ایرانی و خارجی، بر این عقیده‌اند که فرهنگ ایرانی، اصول اسلامی را هنگامی پذیرفت که آن‌ها را مطابق با فرهنگ خویش دید. هنرهای ایرانی اصولاً در بسیاری از موارد، دارای مفاهیمی مشترک‌اند که در اکثر هنرهای ایرانی-اسلامی وجود دارد. فرشبافی که مردمی‌ترین و بومی‌ترین هنر شهری، عشایری و روستایی است، رابطۀ مشخصی حتی با موسیقی دارد. برای توضیح بیشتر باید یادآوری کرد اصل «ضرباهنگ» که از اصول زیبایی‌شناسی اسلامی است، بر «تکرار» استوار است و موسیقی نیز در ساده‌ترین شکل بیان، به‌نوعی تکرار اصوات است با حالات مختلف. آنچه در فرش ایرانی نیز حضور آشکاری دارد، تکرار نقش‌مایه‌ها با درجات گوناگون است که طرح را می‌سازند. توجه به این نکات در کنار هم، رغبت به یافتن قاعدۀ تکرار را در وجود هر علاقه‌مندی افزایش می‌دهد. زیرا تلاش برای شناخت یک مفهوم هنری، همواره به معنای میل در شریک‌شدن دنیایی است که هنرمند می‌آفریند، و تحقیق حاضر نیز کوششی است برای کشف مفاهیم نمادین و البته تنها روزنه‌ای است به‌سوی افق بیکران معانی پنهان، در آثار هنری ایران. با این توصیف، می‌توان گفت که وجود قاعدۀ تکرار در فرش، نشانگر آمیختگی الگوی طراحی فرش ایران با اصل ضرباهنگ است. بدیهی است که این آمیختگی در طراحی دیگر فرش‌های ایران و حتی خارج از مرزها، ازجمله رقبای او –صرف‌نظر از مسئلۀ تقلید آنان از طراحی فرش وجود دارد؛ اما در این مقاله تنها برخی از فرش‌های منطقۀ کرمان، از منظر گفته‌شده مورد بررسی قرار می‌گیرند.‌ بنابراین، با عنایت به موارد ذکرشده پژوهش حاضر تلاش داشته است تا نمونه‌های قابل مطالعه‌ای از فرش کرمان را که امروزه نیز زینت‌بخش موزه‌های مختلف هستند، از منظر ضرباهنگ هنری، مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. داده‌های این پژوهش که بر مبنای روش کتابخانه‌ای گردآوری شده و با روش توصیفی–تحلیلی بررسی گشتند، انواع ضرباهنگ را در این فرش‌ها، با اتکا بر نمونه‌های موردی معرفی کرده است. در نهایت، نیز نتایج به‌دست‌آمده نشانگر آن بودند که طراحان با درنظرگرفتن نقاط پویا و معیار تکرار، به‌عنوان یکی از مبناهای اصلی، نقوش را بر بستری ترسیم کرده‌اند که نظر مخاطب را به دنیای ژرف طبیعت معطوف می‌دارد و درک این ارزش‌های زیبایی‌شناسی و ازجمله اصل ضرباهنگ، در ذهن او وجود نیرویی برتر را تداعی می‌نماید. در نهایت اینکه تکرار و تکرار نه‌تنها ملال‌انگیز نیست بلکه همراه با دو مشخصۀ تقارن و تباین، در فرش و موسیقی حضور پررنگی یافته‌اند.