Mendeley  

Zotero  

mirshafiee M. Reading the story of Kaykhosrow's hatred, in the Lustre tile of Ilkhani. JIC 2022; 6 (2) :71-79
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-181-fa.html

نقاشی زرین‌فام ازجمله فنونی است که بستر بسیار خوبی برای نقاشی روی بوم سرامیک لعابدار را فراهم کرده است. دوران ایلخانی به‌عنوان اوج شکوفایی نقاشی زرین‌فام مطرح است. آثار بی‌شماری روی انواع کاشی و کتیبه و ظروف با تکنیک زرین‌فام نقاشی شده‌اند. خوانش و فهم بسیاری از این آثار همچنان بررسی و مطالعه نشده است و جای پژوهش بسیاری را می‌طلبد. این آثار داری مضامین مختلف مذهبی، ادبی، ملی و ... هستند. داستان‌های ادبی همواره منبع الهام هنرمندان در پیوند با ادبیات در دوران اسلامی بوده‌اند. شاهنامۀ فردوسی تألیف قرن چهارم هـ.ق ازجمله منابعی است که هنرمندان، بخش‌های مختلف شاهنامه را در آثارشان بازتاب داده‌اند. از این‌رو، در این پژوهش تلاش شده است تا یک اثر زرین‌فام متعلق به دورۀ ایلخانی، مورد تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش، برای پاسخ به این پرسش که «نقاشی این اثر بیانگر چه مضمونی است؟ و روایتگر چیست؟» تلاش می‌شود تا با بررسی و شرح تصاویر اثر، در تطبیق آن با متن اشعار فردوسی، به خوانش روایی کاشی‌نگاره پرداخته شود. روش این مقاله توصیفی-تحلیلی است و گِردآوری مطالب میدانی و کتابخانه‌ای است. نتایج نشان می‌دهد این کاشی‌نگارۀ زرین‌فام دارای مضمون ادبی و برگرفته از داستان نبرد کِی‌خسرو با افراسیاب در شاهنامۀ فردوسی است و نقاش اثر، به‌صورتی خلاقانه بخشی از این داستان را به تصویر کشیده است. در انتهای کتیبۀ آن سال، ساخت کاشی به سال 661 هـ.ق ذکر شده است. یکی از ویژگی‌های خلق آثار ادبی در کاشی‌کاری اماکن مقدس، انتقال روایات به مخاطبان است به‌گونه‌ای که با نشان‌دادن تصاویری از مفاهیم شجاعت، آزادگی، رنج، رشادت، شرارت و عدالت؛ برای پندگرفتن مخاطبان است تا واکنش بیننده را برانگیزانَد و آن‌ها را به تأمل وادارد‌.