1- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2- دانشگاه تربیت مدرس تهران
چکیده: (2249 مشاهده)
احمد مرشدلو از مطرحترین نقاشان معاصر ایران است و در آثارش به شیوۀ واقعگرایانه به بیان مسائل اجتماعی با بیان انتقادی پرداخته است. در آثار مرشدلو بازنمودۀ سوژه انسانی، سوژهای است که در برابر کنشِ اجتماعی مقاومت کرده و دچار انفعال و ناکنشگری شده است. مقاله پیشرو میکوشد تا با اتکا بر رویکرد نشانه-معناشناسی به تحلیل گفتمان دیداری و سازوکارهای نشانه-معنایی "ناکنشگر گفتمانی"، در نقاشیهای احمد مرشدلو بپردازد. هدف اصلی از نگارش این مقاله این است تا با تکیه بر گفتمان دیداری نقاشیهای مرشدلو و شیوه بیان بصری منحصربهفرد آن به روش تحلیل نشانه-معناشناختی، اختلال معنایی و چگونگی بر هم ریختن سازوکار حضور سوژه و شکلگیری مفهوم "ناکنشگر" در بطن گفتمان دیداری آثار را نشان دهد. روش تحلیل نمونهها توصیفی-تحلیلی با رویکرد نشانه-معناشناختی است که در آن پنج اثر از نقاشیهای احمد مرشدلو مورد تحلیل قرار گرفته است. بر این اساس پرسشهای مقاله برای رسیدن به این هدف عبارت است از 1. مولفهها و سازوکارهای نشانه-معنایی و گفتمانی دخیل در شکلگیری "ناکنشگر گفتمانی" در نظام دیداری آثار کداماند و چه ویژگیهایی دارند؟ 2. مولفههای گفتمانی و نشانه-معنایی "ناکنشگر گفتمانی" در نظام دیداری آثار چگونه بکار رفتهاند و چه کارکردهایی دارند؟ نتایج نشان دادند که برونداد مولفههای نفیِ کنش در سوژه به شکلگیری ناکنشگر گفتمانی، انجامیده است و با ایجاد فرآیند سَلبی از طریق برهم ریختن نظم و ایجاد آشفتگی در افعال موثر و بواسطه تمهیدات بصری از قبیل هنجارگریزی، تکرار و خودکارگی، بیچهرهگیِ سوژه، بهحاشیهراندگی و تهدید سوژه به واسطۀ ابژههای روزمره، در آثار مرشدلو نمود یافته است. همچنین با لحاظ مولفههای نشانه-معنایی "ناکنشگر گفتمانی"، گفتمان دچار نوسان شناختی شده و فضای تنشی و عاطفی در نظام گفتمان دیداری نقاشیها اوج گرفته و سوژه عاطفی و شوِشگر با ویژگیهای تردید و اضطراب شکل گرفته است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مبانی نظری هنر اسلامی دریافت: 1401/6/6 | پذیرش: 1401/9/26