Mendeley  

Zotero  

Rafiei M, Abedi F. The evolution of framing and space in the works of Tajuddin Mohammad Haidar Shirazi. JIC 2021; 5 (1) : 11
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-152-fa.html

تذهیب یا زراندودکاری از شاخه‌های هنر نقاشی ایرانی محسوب میشود. هنرمندان زیادی در ادوار مختلف تاریخ ایران در این هنر مهارت داشته‌اند و آثار فاخری را برجای گذاشتهاند که اغلب در حاشیه نگاره‌ها، متنون ادبی و قرآنی کار شده است. از جمله مذهبان ایران در دوران صفوی و در مکتب شیراز تاج‌الدین محمدحیدر مذهب شیرازی(قرن 11هجری قمری) بوده است که آثار کم‌نظیر و متفاوتی را از خود به یادگار گذاشته‌ است. در این پژوهش به تفکیک فضاهای رنگی و قاببندی و فضابندی آثار تاجالدین حیدر موجود در موزه توپ‌قاپی پرداخته شده است که از مهم ترین دغدغه‌های هنرمندان مذهب به شمار میآمده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده قصد دارد به این سوالات پاسخ دهد  که اولا تفاوت بین اصلاحات فنی قالب، فضابندی و قاب‌بندی چیست، ثانیا تاج‌الدین محمد حیدر شیرازی در آثارش از چه نوع قالب‌ها، فضابندی و قاب‌بندی استفاده کرده است و ویژگی قاب‌بندی آثار وی چیست؟ با توجه به نتیجه انجام گرفته تفاوت قالب، فضابندی و قاببندی در این است که منظور از قالب فرم کلی و نهایی اثر تذهیب است و فضابندی یعنی تفکیک فضای کلی اثر به بخش‌های کوچکتر و قاببندی به معنای  استفاده از جداول، نقوش، اسلیمیها و غیره برای تزیین بخش‌های فضابندی شده است. همچنین با توجه به تحلیل‌های صورت گرفته در آثار تاجالدین حیدر بیشتر از حاشیه هندسی، قاب اسلیمی و قاب‌های کنگرهدار استفاده کرده است. ضمنا با توجه به محاسبات و اندازهگیریهای انجام شده نیز میتوان گفت که به طور میانگین بین 30 تا70 درصد فضا به حاشیه اختصاص داده شده و همچنین متن آثار هم به طور میانگین بین 30 تا 60 درصد فضا را اشغال کرده است که نشان می‌دهد وی از قاعده مشخصی در فضابندی استفاده نمی‌کرده و بیشتر سعی در خلق آثار متنوع و متفاوتی داشته است.