Mendeley  

Zotero  

Boozari A, Mortazavi L. Methodology for Providing a Quantitative Index to Explain the Complexity of the Relationship between Human Figures and the Architecture in the Illustrations of Shāhnāmeh of Shāh Tahmāsebi. JIC 2022; 6 (1) :1-13
URL: http://jih-tabriziau.ir/article-1-177-fa.html

نسخۀ شکوهمند شاهنامۀ شاه‌طهماسبی در مکتب تبریز دوم صفوی (907 تا 938 ق) کتابت و مصورسازی شده‌ است. بنا بر تحقیقات نگارندگان از میان 258 نگارۀ موجود در آن، 74 نگاره شامل تصویر بناهایی هستند که با درجات متفاوتی از جزئیات، عرصۀ زیست و تعامل انواع گوناگونی از پیکره‌ها را به تصویر می‌کشند. هدف این پژوهش ارائۀ روشی برای کمّی‌کردنِ مقدار پیچیدگی روابط میان پیکره‌های انسانی و عرصۀ معماری به لحاظ فرمی در این نسخه بوده است؛ به این منظور پس از وضوح بخشیدن به مفهوم «پیچیدگی»، عوامل موثر بر آن شامل تعداد و تنوع پیکره‌ها از منظر جنسیت و سن، تعداد اجزاء و مساحت عرصۀ معماری و ارتباط و تعامل آنها با پیکره‌ها در نظر گرفته شدند و تابع مبیّن شاخص «پیچیدگی» بر اساس آنها ارائه شد. محاسبۀ مقدار شاخص در نگاره‌های این نسخه نشان می‌دهد که نگارۀ «کابوس ضحاک» دارای بیشترین مقدار پیچیدگی معادل 392، نگارۀ «خان هفتم اسفندیار» دارای کمترین مقدار پیچیدگی معادل 66، و شاخص پیچیدگی 74 درصد از نگاره‌های این نسخه مقداری بین 124 تا 266 است. به دنبال رویکردهایی که تا کنون در جهت شناخت هنر نگارگری وجود داشته است، این شیوه‌نامه راهکاری نوین برای بررسی نگاره‌ها از جنبه‌های فرمی و ساختاری را پیش می‌نهد. با ارائۀ چنین شاخص‌هایی می‌توان نسبت به ارزیابی و دسته‌بندی نگاره‌ها از جنبه‌های گوناگون اقدام نمود، راه حلی مناسب برای انتخاب، مطالعه، و همچنین قیاس آنها با نگاره‌هایی از دیگر نسخه‌ها در اختیار داشت و به شناخت بهتری از این میراث گران‌بها دست یافت. این پژوهش از منظر ماهیت داده‌ها از نوع کمّی و به لحاظ هدف، کاربردی است و گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است.