1- دانشکده پژوهشهای عالی هنر و کارآفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، mousavi@aui.ac.ir
2- دانشکده پژوهشهای عالی هنر و کارآفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
3- گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، یزد، ایران
چکیده: (847 مشاهده)
قالیهای تصویری از جمله مهمترین دستاوردهای هنر طراحی و بافت قالی در دوره قاجار محسوب میشوند و یک مجموعه نسبتاً پرتعداد از این قالیها، مجموعه قالیهای هوشنگ شاهی است؛ که در آن دوره به بستری برای تصویرسازی شاه زمانه در قالب هوشنگ شاه بدل شده بود. با وجود تحقیقات بیشمار در این زمینه، چرایی پیدایش نقوش با روایتهای تاریخی موضوعی است که کمتر بدان پرداخته شده است. هدف از این پژوهش امکان دستیابی به لایههای معنایی انتقادی در اثر مورد نظر است؛ که از نظرها مغفول مانده است. نگارندگان در این پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤالات هستند که بر اساس الگوی ادموند بورکه فلدمن میتوان با بازنگری در نشانگان و اجزاءِ اغراقآمیزِ قالیچه تصویری هوشنگ شاه، امکان دستیابی به تفسیر انتقادی در لایههای جدید را ممکن گرداند و شاخصههای متفاوتِ این نشانگان در مقایسه با آثار مشابه را برشمارد.
پژوهش حاضر به لحاظ روششناختی توصیفی- تفسیری است و شیوه جمعآوری اطلاعات، کتابخانهای است. نگارندگان در این پژوهش ابتدا به مرور تحقیقات صورت گرفته در موضوع پژوهش پرداختهاند و میکوشند بر اساس الگوی ادموند بورکه فلدمن طی چهار گام (توصیف، تحلیل فرمی، تفسیر و ارزیابی) به بررسی و تحلیل انتقادی قالیچه تصویری هوشنگ شاه بپردازند.
یافتههای تحقیق نشان داد اثر مورد نظر در این پژوهش با استفاده از عنصر اغراق در بزرگنمایی و کوچکنماییِ اجزاء، جایگاه نمادین اصلیترین عنصر صفحه یعنی هوشنگ شاه که احتمالاً نماینده پادشاه عصر است را متزلزل نمایش داده است. در تحلیل نشانهشناسانهی این آثار نوعی گسل معنایی وجود دارد که امکان تفسیر معانی در صورت انتقادی را ممکن میگرداند. با مرور نمونههای در دسترس از قالیچههای تصویری این دوره میتوان دریافت نشانگانِ این قالیچه رویکرد متفاوتی را نسبت به جایگاه و اندازهی عناصر در اثر داشته است که امکان تفسیر در لایههای دیگرِ معنا را ممکن میگرداند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مبانی نظری هنر اسلامی دریافت: 1402/10/15 | پذیرش: 1403/1/20 | انتشار: 1403/2/2