ایران ایلخانی (۶۵۴ تا۷۵۰ ه.ق./ ۱۲۵۶ تا ۱۳۳۵م.)، پس از یک دوره کوتاه رکود، به دلیل حمایت مغولان از تولید و تجارت منسوجات گرانبها، با رشد چشمگیری در زمینه طراحی و تولید منسوجات روبرو میشود. در حکومت ممالیک مصر(۶48 تا 923 ه.ق./ ۱۲۵0 تا 1517م.) نیز، به دلیل مقاصد سیاسی، تجاری و اقتصادی و اهمیت قاهره به عنوان مرکز جهان اسلام، توجه به تولید منسوجات فزونی یافت و در این دوران، پارچه و لباس نقش اجتماعی وسیعی را، بهویژه در سطح درباری ایفا میکرد. در بسیاری از کتابهای تاریخی، مورخان مسلمان، راجع به روابط تجاری و فرهنگی ممالیک با تمدنهای شرقی و تأثیرپذیری منسوجات آنها از سبک و طراحی شرقی بهویژه سبک چینی و ایلخانی، سخن به میان آمده است. از اینرو، سؤال پژوهش حاضر این است که چه شواهدی از تأثیر منسوجات ایران ایلخانی قرون هفتم و هشتم هجری/سیزدهم و چهاردهم میلادی بر منسوجات ممالیک معاصر آنها وجود دارد؟ هدف این پژوهش کیفی، پس از بیان ویژگیهای منسوجات ایلخانان و ممالیک، بررسی زمینههای ارتباط سیاسی و تجاری دو تمدن به منظور تبیین زمینه تأثیرپذیری و سپس انتخاب نمونههای پارچه نمایشگر تأثیر منسوجات ایلخانی بر پارچههای مملوکان مصر، بهمنظور بررسی نحوه تأثیرپذیری از منظر نقشمایهها و ترکیببندی بودهاست. روش تحقیق بهصورت تاریخی، توصیفی و تطبیقی است و شیوهی گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای و با انتخاب نمونههای بارز منسوجات دو دوره، موجود در موزههای جهان انجام پذیرفتهاست. نتایج پژوهش نشانگر تأثیرپذیری پارچهبافی مملوکان از نمونههای منسوجات ایلخانی در زمینهی نقوش، افزایش استفاده از مدالیونهای ترنجی، بادامی و اشکی شکل و همچنین ترکیببندیهای جدید، استفاده از قابهای توریقی/ طاقی، استفاده از طرحهای ساقههای تاک عمودی و منحنی و ترکیببندی حاشیه ضخیم و مدالیونهای ترنجی و گل اناری بهصورت یک دوم به جای منظم و حاشیه های ترکیب شده با مدالیون و خطوط و ترکیب دوگانه مدالیونها است.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |