1- گروه پژوهش هنر، مؤسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
2- گروه ادبیات نمایشی، مؤسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران ، j.amin@ferdowsmashhad.ac.ir
3- گروه هنرهای اسلامی، دانشکده هنرهای صناعی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده: (1582 مشاهده)
از مهمترین هنرهای رو به زوال سیستان و بلوچستان، سکهدوزی است. این پژوهش با هدف تبیین و گونهشناسی ساختار و نقوش سکهدوزی سیستان و بلوچستان صورت گرفته است. ماهیت این پژوهش، کاربردی است و از نظر نوع، توصیفی – تحلیلی به شمار میرود. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای، مشاهده تصاویر و مصاحبه است. روش تحلیل، کیفی است. روش نمونهگیری، گزینشی است و هفت نمونه از 50 سال اخیر بررسی شده است. این پژوهش نشان میدهد که نقوش هندسی به عنوان مهمترین عنصر زیباییشناسانه هنر سکهدوزی مطرح است. نقوش سکهدوزی بلوچ با زندگی، طبیعت و بینش مردمان آن منطقه ارتباط کامل و مستقیم دارد. با توجه به نقوشی چون ستاره، خورشید و اعدادی چون 3، 5، 9، 11 و غیره، میتوان نتیجه گرفت که مردمان سیستان و بلوچستان از علم ستارهشناسی و نجوم بهره میگیرند. از پرکاربردترین نقوش هندسی در هنر سکهدوزی، نقش دایره است. استفاده از تناسبات و قرینگی در نقوشی مانند دایره، مربع، مثلث و لوزی، از اصلیترین قوانین نقوش هندسی در هنر سکهدوزی است. نقوش گیاهی نیز بهصورت طرحهایی انتزاعی شکل میگیرند. نقشهایی انسانی همانند چشم، انسان، زن و مرد و غیره در نمونه نقوش سکهدوزی سیستان و بلوچستان قابل مشاهده است. گوشماهی از نمادهایی است که به اصالت و هویت سکه اشاره دارد. از دیگر ویژگیهای مهم هنر سکهدوزی بلوچ، تنوع رنگی و کثرت رنگها است. رنگ در این هنر، توسط نخهای رنگی پشمی شکل میگیرد و در بیشتر نمونههای سکهدوزی، رنگ غالب بر زمینه قرمز و سبز است و رنگهایی چون آبی و سفید نیز در تمامی نمونهها موجود هستند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مبانی نظری هنر اسلامی دریافت: 1402/7/9 | پذیرش: 1402/12/12 | انتشار: 1403/10/15